Κυριακή 2 Δεκέμβρη 2007 και ήταν η προγραμματισμένη από καιρό πεζοπορία στο Μονοπάτι των Σιδηροδρομικών με τον ΕΟΣ Σπάτων - με είχαν βάλει και στο πρόγραμμά τους αρχηγό... Η μέρα ήταν θαυμάσια, τύχη κι αυτή, αλλά και η διάθεση όλων, να ξεχειλίζει.
Αν γίνει ποτέ η σήραγγα Καλλιδρόμου και η νέα χάραξη της Σιδηροδρομικής Γραμμής, τότε ένα από τα ωραιότερα τμήματα της διαδρομής του τραίνου θα εγκαταλειφθεί. Είναι το τμήμα Κ. Τιθορέας - Λιανοκλαδίου, που κατά ένα μεγάλο μέρος το τραίνο περνάει μέσα από τις γαλαρίες και παίζει κρυφτό μπαινοβγαίνοντας σαν φίδι στις τρύπες. Οι γαλαρίες αυτές, αξίζει να αναφερθεί, κατασκευάστηκαν στις αρχές του προηγούμενου αιώνα με τις μεθόδους και τα μέσα της εποχής.
Η πρόσβαση στο τμήμα της γραμμής μεταξύ των Σταθμών Ασωπού και Τραχήνας γίνεται μόνο με τα πόδια. Την εποχή που κατασκευάστηκε η σιδηροδρομική γραμμή, η μεταφορά των υλικών και των εργατών γίνονταν με τα ζώα και, ειδικά στο τμήμα αυτό, χρειάστηκε να γίνει ειδικός δρόμος - μονοπάτι, παράλληλος με τη γραμμή. Αυτό έμεινε με το όνομα «Μονοπάτι των Σιδηροδρομικών».
Αξίζει να κάνει κανείς αυτή τη διαδρομή για να απολαύσει το τοπίο, την αγριάδα της φύσης, τις σπηλιές και το φαράγγι του Ασωπού και να θαυμάσει τις γέφυρες και τα πέτρινα αρχιτεκτονικά της γραμμής στα στόμια των γαλαριών και των μικρών ρεμάτων. Η σύγκριση με το σήμερα προκαλεί μελαγχολία και απογοήτευση. Τα τσιμεντένια κατασκευάσματα των νεοελλήνων δεν έχουν καμιά σχέση με την αρχιτεκτονική της πέτρας και το μεράκι του έλληνα στις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Τα εγκαίνια της σήραγγας του Μπράλου, της μεγαλύτερης σήραγγας του αρχικού σιδηροδρομικού δικτύου μήκους 2120 μέτρων, έγιναν τον Απρίλιο του 1904. Γενικά η περιοχή θεωρείται ως μία από τις περιοχές με ιδιαίτερο φυσικό κάλλος στην Ελλάδα. Το κύριο χαρακτηριστικό της είναι πως το τοπίο παραμένει σχεδόν αναλλοίωτο, αφού δεν υπάρχει οδικό δίκτυο, παρά μόνο η σιδηροδρομική γραμμή που το διασχίζει.
Για να φτάσουμε στο μονοπάτι των σιδηροδρομικών ερχόμενοι από την Αθήνα, αμέσως μετά το χωριό Θερμοπύλες και το άγαλμα του Λεωνίδα και μετά τη διασταύρωση για Μπράλο, στρίβουμε αριστερά προς Δαμάστα και Ηράκλεια. Στο χωριό Ηράκλεια και στη διασταύρωση της παλιάς Εθνικής Οδού Λαμίας - Αθήνας, στρίβουμε αριστερά προς το Μπράλο και σταματάμε πριν τη γέφυρα του Ασωπού, όπου αφήνουμε τα αυτοκίνητα. Η απόσταση από την Αθήνα είναι περίπου 210 χιλιόμετρα.
Ξεκινάμε ακολουθώντας δεξιά τον αγροτικό δρόμο και ανεβαίνουμε περνώντας δίπλα από τους στάβλους. Στα 1000 μέτρα περίπου εγκαταλείπουμε τον αυτοκινητόδρομο και παίρνουμε το μονοπάτι, αριστερά, παράλληλα με το φαράγγι, όπως άλλωστε μας δείχνει και η ταμπέλα του Ορειβατικού Συλλόγου Λαμίας. Το μονοπάτι είναι σχετικά εύκολο, εκτός από κάποια σημεία, που χρειάζονται λίγη προσοχή. Στη διαδρομή έχει κανείς την ευκαιρία να απολαύσει το απότομο φαράγγι, τα απόκρημνα βράχια αλλά και την πλούσια χλωρίδα από πουρνάρια, φιλίκια, σχίνα, κουμαριές, κουτσουπιές, αγριοσυκιές αλλά και πολλές κουνούκλες, φουσκλούνια, μέντες, κατσικορίγανη και πάρα πολλά είδη λουλουδιών.
Μετά από δύο περίπου ώρες φθάνουμε στο Σταθμό του Ασωπού, απ' όπου μπορούμε ή να επιστρέψουμε από την ίδια διαδρομή ή να συνεχίσουμε ανεβαίνοντας στην Παύλιανη (σε 2 ώρες περίπου) και να επιστρέψουμε με ΤΑΞΙ ή να ανέβουμε στο Δέλφινο κι από κει, παίρνοντας το μονοπάτι ανάμεσα στο Δέλφινο και τα Δυο Βουνά, να κατεβούμε στο χωριό Βαρδάτες. Τη λύση να γυρίσει κανείς μέσα από τη γραμμή δεν τη συνιστούμε, γιατί είναι επικίνδυνο. Πρέπει να ξέρει ποια ώρα ακριβώς περνούν τα τραίνα και να μπορέσει να αποφύγει να συναντηθεί μαζί τους μέσα στις σήραγγες. Νερό δυστυχώς δεν υπάρχει στη διαδρομή, γι' αυτό είναι σκόπιμο να υπάρχει η ανάλογη φροντίδα.
Μετά το Σταθμό Ασωπού είναι σήραγγα 350 μέτρων περίπου που καταλήγει στη γέφυρα του Ασωπού, πάνω απ' το φαράγγι του Ντούνου, το οποίο κατεβαίνει από την Παύλιανη, η γέφυρα της Παπαδιάς, μήκους 352 μέτρων και στη συνέχεια η μεγάλη σήραγγα του Μπράλου. Η περιοχή κατά τη διάρκεια της Κατοχής συγκέντρωσε το ενδιαφέρον των ανταρτών με τις απανωτές ανατινάξεις των γεφυρών, εκτός της Γέφυρας του Γοργοποτάμου, και την υποχρέωση της φύλαξης μέχρι και τα τελευταία χρόνια με στρατιωτική φρουρά. Τα στρατιωτικά φυλάκια υπάρχουν και σήμερα. Το Φαράγγι του Ασωπού είναι γνωστό και ως πέρασμα του Εφιάλτη, αφού απ' αυτή την περιοχή ο Εφιάλτης οδήγησε τους Πέρσες στα νώτα των Σπαρτιατών, που είχαν παραταχθεί στις Θερμοπύλες.
Πρέπει να τονιστεί επίσης ότι έχει ιδιαίτερο αρχαιολογικό ενδιαφέρον, γιατί κοντά βρίσκονται η αρχαία Ηράκλεια, η Τραχήνα, η Σιδερόπορτα και ο Κούβελος της Παύλιανης, όπου υπάρχει και Βυζαντινό Κάστρο. Μάλιστα λέγεται ότι το 1997, που έγιναν οι κατολισθήσεις στην περιοχή του Ασωπού και σταμάτησε για ένα μήνα η λειτουργία της γραμμής, βρέθηκαν στο σημείο της κατολίσθησης τέσσερις τάφοι, απ' τους οποίους οι δύο ανέπαφοι, που όμως λεηλατήθηκαν σε χρόνο αστραπή...
Ελπίζουμε ότι ο Δήμος Γοργοποτάμου και ο ΟΣΕ θα φροντίσουν να αναδειχθεί η περιοχή και το Μονοπάτι, και να γίνει επισκέψιμη για τους περιπατητές. Είναι δύο ώρες από την Αθήνα και τόσο κοντά στη Λαμία και στη Εθνική Οδό. Άμεσα όμως χρειάζονται κάποια έργα συντήρησης και σε κάποια σημεία να γίνουν ξύλινοι προστατευτικοί φράχτες αλλά και καλύτερη σήμανση. Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι είναι αυτοί που το περπατούν. Έρχονται Ορειβατικοί Σύλλογοι από όλη την Ελλάδα, ακόμα και μαθητές από τα Λύκεια της περιοχής, γιατί αποτελεί πράγματι ένα πολύ καλό μάθημα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης.
