Ορειβατική ηθική και άκρατος ατομικισμός

[chrisbel]

Κατά τη διάρκεια της ορειβατικής ιστορίας οι ορειβάτες «οργανώθηκαν» σε μικρές κοινωνίες, τις ορειβατικές κοινότητες-είτε αυτές ήταν οι σύλλογοι, τα σωματεία, τα haute club ή ακόμα και οι παρέες. Κοινό σημείο αναφοράς ήταν το βουνό, κοινή δομή αυτής της μικρής κοινωνίας ήταν οι άγραφοι νόμοι οι οποίοι δίεπαν αυτές τις κατά τόπους συντροφιές. Αυτοί οι άγραφοι νόμοι ήταν το αποτέλεσμα του σεβασμού και της αναγνώρισης του ενός μέλους προς το άλλο, η έκφραση της ενότητας και της αλληλεγγύης.
Κάποιοι από αυτούς τους ηθικούς κανόνες είχαν εφαρμογή μόνο σε τοπικό επίπεδο και ήταν καθρέφτισμα της ντόπιας κουλτούρας και αντίληψης για τα συγκεκριμένα βουνά και βράχια καθώς και των ειδικών τοπικών συνθηκών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα δικά μας Μετέωρα όπου δεν «επιτρέπεται» το κάρφωμα διαδρομής «από πάνω». Άλλοι ηθικοί κανόνες είχαν ευρύτερη εφαρμογή, διεθνική, όπως το ότι δεν δηλώνουμε ψεύτικες διαδρομές.
Αυτοί οι ηθικοί κανόνες συνήθως προέκυψαν μετά από χρόνια ζυμώσεων, αμφισβητήσεων, αντιπαράθεση ιδεών και πάνω από όλα σκληρής «δουλειάς» στο πεδίο. Στα χρόνια που πέρασαν διαμόρφωσαν την παράδοση και προπάντων τις αξίες που οι πολλοί θεωρούσαν ότι έπρεπε να διέπουν κάθε έναν που αγαπούσε αυτό που αγαπούσαν κι αυτοί, το βουνό. Φυσικά όλοι αυτοί οι κανόνες αλλάζουν αναλόγως των συνθηκών αλλά πάντα είναι δυνατοί. Οι περισσότεροι από εμάς μεγάλωσαν με αξίες, πολλές φορές χωρίς να έχουμε την ευκαιρία να τις σκεφτούμε, όπως για παράδειγμα η θρησκεία. Άλλες όμως τις αποδεχτήκαμε και υιοθετήσαμε στην πορεία ως σκεπτόμενοι άνθρωποι, μια από αυτές είναι η έκφραση μας στο βουνό.
Αν αναλογιστούμε λίγο θα διαπιστώσουμε ότι στο βουνό κινούμαστε και πράττουμε σύμφωνα με κάποιες επίκτητες αξίες που προέρχονται από τον ορειβατικό χώρο, είτε από δικά μας βιώματα και γνώσεις που τα έχουμε αναδείξει ως σημαντικά στη ζωή μας, για παράδειγμα να καλημερίζουμε κάθε ένα που βλέπουμε στο δρόμο μας, τόσο απλά.
Η «παράβαση» κάποιου από αυτούς τους κανόνες τις περισσότερες φορές δεν έχει καμία επίπτωση για τον «παραβάτη», ιδιαίτερα αν αυτός νοιώθει καλά με τον εαυτό του και κυρίως αν δεν αναγνωρίζει ως δυνατή κάποια αξία, τι κι αν πετάξω ένα ακόμα σκουπίδι στη φύση;-αν είμαι πεπεισμένος ότι δεν κάνω κάποιο κακό όλα καλά..
Έτσι λοιπόν τις περισσότερες φορές η επίπτωση από μια εξωκοινωνική συμπεριφορά βρίσκεται πάνω στους άλλους. Η υπόλοιπη κοινωνία (έστω και δια ενός το στόμα) θα με κράξει αν ρίξω ένα σκουπίδι ενώ σε άλλες περιπτώσεις η κοινωνία υπομένει δυσαρεστημένη μια συμπεριφορά συνήθως for old time shake (συγνώμη για τα αγγλικά). Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις που η ορειβατική κοινωνία εκφράζεται με τον ένα ή τον άλλο τρόπο αντιδρώντας όταν κάποιο μέλος της λέει ή κάνει πράγματα που αντιβαίνουν σε αυτούς τους άγραφους κανόνες.
Ένας από τους πιο παλιούς αναρριχητικούς κανόνες είναι (ή ήταν;) να μη παρεμβαίνεις σε διαδρομή που ανοίγει ή έχει ανοίξει άλλος χωρίς να τον ρωτήσεις ή να πάρεις τη γνώμη του. Θυμάμαι ένα παράδειγμα, πάλι στα Μετέωρα, όπου σε μια διαδρομή του Λ. Γιαννακούλη μια σχοινοσυντροφιά έπεσε και μισοκατέστρεψε το ρελέ που γινόταν σε ένα δεντράκι. Ο ίδιος ο μεγάλος ο Hasse εβρισκόμενος στα Μετέωρα (το δεύτερο σπίτι του) πήρε τηλέφωνο τον Γιαννακούλη για να ζητήσει την άδεια του να βάλει ένα κρίκο στο ρελέ!
Τον Γενάρη του ’13 μια σχοινοσυντροφιά αποτελούμενη από τους Καραπετάκο, Παλαπάνογλου (Ίππο) και Μπελογιάννη είχε πάρει την απόφαση να σκαρφαλώσει το Τσεκούρι. Ακριβώς πριν την ανάβαση εμφανίστηκε χωρίς ειδοποίηση (και επιβλήθηκε παρά τις αντιρρήσεις) και ο Γ. Καρνάκης ως 4ο μέλος. Αν και το πλάνο έδειχνε να ναυαγεί (πολλά άτομα και άγνωστα μεταξύ τους πλέον) πήγαμε εκεί και μάλιστα σκαρφάλωσα την πρώτη σχοινιά. Φυσικά εγκαταλείψαμε διότι η διαδρομή ήταν δύσκολη και οι Καραπετάκος και Καρνάκης δεν είχαν υλικά για μπίβουακ. Κακό αυτό, αλλά έτσι είναι το βουνό κι αν η παρέα λέει κάτω, όλοι κάτω.
Είπαμε όμως ότι θα ξαναγυρίσουμε και στην πορεία ορίσαμε και ημερομηνία. Στις Απόκριες. Κάτι ο καιρός κάτι ότι ο Άκης (Καραπετάκος) που δήλωσε ότι δεν έρχεται, το σχέδιο αναβλήθηκε. Η λογική θα έλεγε ότι το επόμενο βήμα θα ήταν από κοινού να αποφασίσουμε για το μέλλον. Όχι όμως η λογική και η ηθική του Άκη.
Χωρίς να ειδοποιήσει τον Ίππο ή εμένα εμφανίστηκε στην Αστράκα και έκανε τη διαδρομή με τους φίλους του (μπράβο τους βέβαια). Ίσως να περίμενα ότι αυτοί οι ηθικοί κανόνες θα είχαν ισχύ και στον Άκη, ίσως να με πείραξε περισσότερο ότι ένα άτομο που επί χρόνια θεωρούσα φίλο μου, στήριζα με έργα και λόγια, που κοίμισα στο σπίτι μου θα είχε τουλάχιστον το φιλότιμο να σηκώσει το ακουστικό και να πει λέω να πάω εκεί που ξεκινήσαμε μαζί, τι λες.. όχι όμως..
Ούτε καν στον Ίππο που μίλησαν στο τηλέφωνο δυο μέρες πριν φύγει δεν είπε κάτι. Σκοπίμως απέκρυψε. Αυτό εμείς στην παρέα μου το λέμε πουστιά. Το λέμε πουστιά ακόμα κι αν οι φίλοι που βρίσκονταν κοντά μου στα Βαρδούσια όταν έμαθαν τα νέα είπαν το τετριμμένο «.. ε, τι περίμενες δεν τον ήξερες τον Άκη, πάντα ο εαυτούλης του..». Όχι λοιπόν, δεν το περίμενα, έχω μάθει να είμαι ντόμπρος και αυτό περίμενα κι από τους φίλους μου. Δεν πάει το μυαλό μου ακόμα κι αν βλέπω τα σημάδια του ατομικισμού γύρω μου. Λέω, δεν νομίζω να κάνει κάτι τέτοιο και σε μένα..
Μετά την πρώτη έκπληξη και την οργή για την μικρότητα ενός που θεωρούσα φίλο μου, ανακάλυψα ότι δεν με ένοιαζε και πολύ. Πράγματι δεν είναι σημαντικό να χάνεις από τη ζωή σου τέτοια άτομα, ίσως κι αν χάνεις από την κοινωνία που ζεις τέτοια άτομα. Προσπάθησα χωρίς ψέματα στον εαυτό μου να καταλάβω αν στεναχωρήθηκα που κάποιος άλλος έκανε τη διαδρομή ή επειδή δεν περίμενα τόση αγνωμοσύνη. Κάπως και τα δυο, σίγουρα, αλλά μάλλον περισσότερο ότι ο άμετρος ατομικισμός και ωφελιμισμός καταλύει φιλίες και δεοντολογίες. Ίσως το ότι στο βωμό της ματαιοδοξίας η φιλία και ο σεβασμός προς τους άλλους έχουν μικρή σημασία για κάποιους. Όχι όμως για μένα, εξάλλου δάσκαλος είμαι πρέπει να διδάσκω αυτά που πιστεύω, ας διδάξει και ο Άκης αυτά που πιστεύει και πράττει.
Κι επειδή ο χρόνος είναι ο καλύτερος γιατρός, αποφάσισα να κάνω αυτό που μου είχε πει κάποτε ένας από τους μέντορες μου «Αγνόησε τον..». σωστά, εξάλλου δεν κρίνω ότι ανήκει στον ίδιο χώρο με εμένα..

[Ibex]

Διαβάζοντας όσα γράφεις μου ήρθε στο μυαλό μια κουβέντα που είχαμε με τον τον Goris τον Zulu και τον Gileko στο δρόμο της επιστροφής από τα γνωστά λημέρια ανήμερα την Πρωτοχρονιά που μας πέρασε. Οδηγούσα το βαν σε κάτι φουρκέτες κι ενώ η πλαγιά δίπλα κρεμιζόταν ως κάτω τον Αώο, απέναντί μας είχαμε ένα πανόραμα, ξέρεις, σε κάθε στροφή όλα φάτσα κάρτα... Όμως μέσα στη λιακάδα του πρωϊνού νιώθαμε όλοι ηττημένοι. Ξαφνικά ο ένας τους έβγαλε απ' την τσέπη μια ερώτηση χειροβομβίδα: "Δηλαδή ρε γρόθε θα το θεωρούσες ανήθικο αν εγώ με έναν άσχετο πηγαίναμε και ολοκληρώναμε την διαδρομή που έχετε ξεκινήσει με τον Vout στη Γκούρα;" Ζόρικη ερώτηση, σα να σου πιάνουν την παραμάνα στο τάβλι. Όμως τα ανακλαστικά της αυτοάμυνας άστραψαν και απάντησα αυθόρμητα: "Μάλλον!" Πήρα δυο-τρεις στροφές αμίλητος σα να είχα δει το κεφάλι της Μέδουσας στον καθρέφτη. Έπεσε παύση και ήταν φανερό πως σκεφτόμασταν τι ακριβώς να πούμε. Στο μυαλό μου η λογική μουρμούριζε: δηλαδή τώρα που εσύ ξενητεύτηκες και τα χρόνια περνάνε σα λίτρα στην αντλία της βενζίνης, οι άλλοι εδώ πέρα οφείλουν να κάθονται και να κοιτάνε εσαεί αυτή την όμορφη γραμμή με τα χέρια δεμένα; Τελικά δέχθηκα πως μια ανάβαση σαν αυτή που ρητορικά προτάθηκε δεν θα ήταν σωστό να θεωρηθεί προκαταβολικά ως κάτι ανήθικο χωρίς να ληφθούν υπόψη κι άλλα στοιχεία. Γιατί ορισμένα πράγματα έχουν σημασία: μετά από πόσα χρόνια, ποιος και με ποιον, πως και γιατί... Τουλάχιστον ας έκαναν, είπα, ένα διαφορετικό direct ξεκίνημα... και τέλος ισχυρίστηκα: "εγώ πάντως δεν θα έκανα κάτι τέτοιο σ' ένα φίλο μου". Τέλος πάντων, προσέχοντας τις λεπτομέρειες βλέπω ότι το παράδειγμά μου είναι ουσιαστικά αταίριαστο με την εν λόγω περίπτωση. Γράψε άκυρο.

Αν είχα ξεκινήσει την 1η χειμερινή επανάληψη μιας υπάρχουσας διαδρομής με τους Χ, Υ, Ζ θα προσπαθούσα να την ολοκληρώσω με την ίδια παρέα, ιδιαίτερα αν είχαμε συμφωνήσει κάτι τέτοιο. Σε κάθε περίπτωση, αν σκεφτόμουν να πάω ξανά με τον Χ θα ρωτούσα τουλάχιστον τους Υ, Ζ αν μπορούν και θέλουν να έρθουν κι αυτοί. Επίσης, ξεκίνημα από ξεκίνημα έχει διαφορά (άλλο να κάνουν κάποιοι τη μισή διαδρομή κι άλλο π.χ. 10 μέτρα μονάχα). Και η πρόσβαση μετράει επίσης (άλλο να έχουν φτάσει την πρώτη φορά μέχρι την Γκαμήλα κι άλλο μονάχα μέχρι το πάρκινγκ). Όμως, επίσης, κατά τη γνώμη μου, το ξεκίνημα μιας νέας διαδρομής διαφέρει κατά πολύ από την 1η χειμερινή επανάληψη μιας υπάρχουσας διαδρομής.

Το ζουμί της υπόθεσης είναι: αν οι συνθήκες προμηνύονταν καλές και ο καιρός ήταν σούπερ, όμως ήξερες πως ο Άκης δούλευε με μια σχολή στα Βαρδούσια, ενώ εσύ μπορούσες να πας με τον Hippo, τι θα έκανες;

[chrisbel]

Ibex οι προβληματισμοί σου εν πρώτοις απασχόλησαν κι εμένα σε αυτό το λίγο διάστημα. Ακόμα πρέπει να σου πω οτι ζήτησα και τη συνδρομή ενός φίλου, γιατί στην πρώτη προσπάθεια αυτό που έλειπε ήταν ο χαρακτήρας. Ξέρεις όταν όλα είναι τούμπανο το σκαρφάλωμα είναι απόλαυση, όταν τα πράγματα είναι δύσκολα εκεί χρειάζεται χαρακτήρας, πείσμα και δεμένη παρέα. Δεν μου άρεσε που εγκαταλείψαμε τόσο εύκολα. Δεν δείξαμε χαρακτήρα. Θέλησα να πάω ακόμα και με διαφορετική σύνθεση, όλα αυτά που ένοιωσες κι εσύ, αυτό το μπέρδεμα. Ευτυχώς δεν βρέθηκα στη φάση να επιλέγω, αλλά είμαι σίγουρος οτι εκεί θα κατέληγα, εξάλλου χρόνια τώρα πάω στο βουνό με τους φίλους.
Οπότε δεκτοί οι προβληματισμοί σου, όμως η σκέψη σου παίρνει περίεργες στροφές και νοιώθω λίγο να εγκαλούμαι που προασπίζομαι κάποιες αξίες, έστω κι αν αυτές άπτονται του προσωπικού. Γι' αυτό δεν ξέρω αν η απάντηση που θα σου δώσω θα σε καλύψει. ΕΝΑ τηλέφωνο. Δηλαδή εσύ τι θα έλεγες στον Gori, όχι μη πας. Εκεί συνοψίζω την πουστιά, στο εσκεμμένο της πράξης, στην κρυψίνοια, μεταξύ μας; Όσο αφορά τη διαδρομή ειλικρινά δεν κόπτομαι αν την έκανα πρώτος, εκεί είναι, θα πάω γιατί μου αρέσει, όχι γιατί θα ενισχύσω το εγώ μου αν την κάνω, απλά μου αρέσει..