ΟΡΕΙΒΑΤΙΚΑ ΚΑΤΑΦΥΓΙΑ 'Η ΟΡΕΙΒΑΤΙΚΕΣ ΤΑΒΕΡΝΕΣ?

[pothitakis]

Η ιδιωτικοποίηση πάει και στα βουνά! Τα τελευταία χρόνια όλοι μάλλον οι ενασχολούμενοι με τις ορειβατικές δραστηριότητες (αναρρίχηση, ορεινή ποδηλασία, πεζοπορίες) στην περιοχή της Αττικής θα έχουν παρατηρήσει τη μεταμόρφωση που έχουν υποστεί τα δύο γνωστά καταφύγια της Πάρνηθας στο Μπάφι και στο Φλαμπούρι. Μια μεταμόρφωση που κατά κύριο λόγο έχει προέλθει: A) από την ανάγκη των συλλόγων για έσοδα Β) από την υπερβολική διαφήμιση σε έντυπα και στο διαδίκτυο και Γ) απ’ την γενικώτερη κατάσταση που επικρατεί αυτή τη στιγμή στην Πάρνηθα και είναι τουλάχιστον απαράδεκτη. Ένα καζίνο στην καρδιά του βουνού, το μισό βουνό καμένο, ελάφια χαμένα από το σπίτι τους που τρώνε από κάδους σκουπιδιών στις παρυφές του καζίνο (το είδαμε και αυτό) και δύο τύπου καταφύγια που ανταποκρίνονται πλήρως στην συνολική εικόνα καταστροφής και παρακμής που υπάρχει. Σίγουρα αν εξετάσει κανείς σφαιρικά το πρόβλημα της Πάρνηθας θα δει ότι πρόκειται για ένα σύνθετο γεωοικονομικό πρόβλημα που έχει να κάνει με την εμπορική εκμετάλλευση ενός βουνού κοντά στην πόλη που αποτελεί έναν εναλλακτικό τρόπο ψυχαγωγίας. Η εκμετάλλευση αυτή ξεκίνησε με την κατασκευή του καζίνο στα τέλη της δεκαετίας του ΄60 επί κυβερνήσεως Κ. Καραμανλή με στόχο την προσέλκυση γκλαμουράτου ευρωπαϊκού τουρισμού στην καρδιά του βουνού με όλη την παράπλευρη υποδομή που αυτό απαιτούσε: Lift για την χλιδάτη μεταφορά των τζογαδόρων στο βουνό, δρόμους για τη μεταφορά των υλικών κατασκευής και τους προμηθευτές(το έργο στην εποχή του θεωρήθηκε πολύ τολμηρό και δαπανηρό, και ποτέ δεν επέφερε τα αναμενόμενα κέρδη όπως σχεδιαζόταν συμφώνα με πληροφορίες). Oι επαναλαμβανόμενες πυρκαγιές τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, και η τοποθέτηση πάσης φύσεως κεραιών τηλεπικοινωνιών κρατικών και μη, ολοκλήρωσαν το καταστροφικό τους έργο, και δημιούργησαν την εικόνα παρακμής που υπάρχει μέχρι και σήμερα. Όλη αυτή η δραστηριότητα με απώτερο σκοπό το κέρδος αλλοίωσε τον χαρακτήρα του βουνού και δημιούργησε τις συνθήκες και την υποδομή ώστε η προσβασιμότητα στο βουνό από τα lift και πάνω να είναι υπόθεση μερικών λεπτών. Αυτό ως αποτέλεσμα έφερε στο βουνό πλήθος εκδρομέων, συνειδητοποιημένων και μη (κατά κανόνα), πούλμαν, μηχανόβιους γεμάτους λαχτάρα για πλαγιάσματα, χλιδάτα αυτοκίνητα αλογομούρηδων τζογαδόρων που χάνονται στους δρόμους αναζητώντας το καζίνο, και τύπου ορειβάτες που βιώνουν την ορειβατική αναζήτηση μέσα από την αναγνωρισιμότητα των πανάκριβων λογότυπων που κουβαλούν επάνω τους και μέσα στα SUV τους. Και κάπου εδώ είναι που μπαίνουν τα καταφύγια, οι φτωχοσυγγενείς του αρμέγματος του βουνού, που από την αδυναμία τους οι σύλλογοι να τα αυτοδιαχειριστούν κατά κάποιο τρόπο που να συνάδει με το ορειβατικό ιδεώδες, και θέλοντας να τσιμπολογήσουν οικονομικά το πενιχρό μερίδιο που τους αναλογεί από το εναπομείναν πολύπαθο βουνο,προτίμησαν τον δρόμο της εργολαβικής ανάθεσης που σκοπό της έχει μόνο το κέρδος και ότι αυτό επιφέρει: τη δημιουργία ταβερνοκαταφυγιων απομακρυσμένα απόλυτα από το πραγματικό τους σκοπό και ύφος, αποξενωμένα και αποστασιοποιημένα από το κόσμο του βουνού, μικρές επιχειρήσεις ουσιαστικά που παρέχουν υπηρεσίες και προγράμματα εναλλακτικού τουρισμού, σε συνεργασία με εξωτερικούς συνεργάτες (πάροχους υπηρεσιών outdoor δραστηριοτήτων) ενίοτε.
Παραθέτω εδώ τα link http://www.mpafi.gr/ και http://www.flabouri.gr/ , μια απλή περιήγηση αρκεί για να διαπιστώσει κάποιος το στήσιμο και τη στόχευση που έχουν τα συγκεκριμένα site των καταφυγίων.
.
Θα αναφερθώ περισσότερο στο Φλαμπούρι μιας και επανειλημμένα έχουμε υποστεί στο συγκεκριμένο καταφύγιο ταλαιπωρίες που θα αναφέρω πιο κάτω. Χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι η χασαποταβέρνα – τουριστικός προορισμός Μπάφι διαφέρει σε κάτι, αντίθετα είναι ίσως η χειρότερη έκφανση αυτού του προβλήματος.
Δεν είναι λίγες οι φορές που ο υπογράφων με διάφορους φίλους κατά καιρούς μετά από αναρριχήσεις στο Φλαμπούρι, πεζοπορίες-αναβάσεις στην Πάρνηθα, ποδηλατικές εξορμήσεις καταλήξαμε στο καταφύγιο καταϊδρωμένοι και κατάκοποι, και βεβαίως βεβαίως έπρεπε να σταθούμε στη σειρά πίσω από κυρίες και κύριους CAYENISTES προσεγγίζοντες τη φύση παρέα με το σαλόνι τους, πίσω από τρελαμένους μηχανόβιους και λυσσασμένους παπάκηδες και πίσω από θορυβώδεις παρέες που ανέβηκαν να παίξουν trivial pursuit στο καταφύγιο.
Ωραία! Τα πράγματα όμως δεν είναι τόσο απλά όσο φαίνονται. Φυσικά και ο καθένας έχει και πρέπει να έχει το δικαίωμα να χαίρεται το βουνό με τον τρόπο που αυτός επιλέγει και αντέχει. Όμως εδώ τίθενται μερικά ζητήματα/ερωτήματα που χρειάζονται απάντηση. Είναι παραπάνω από σαφές ότι υπάρχουν ξεκάθαρα οικονομικά κίνητρα σε όλη αυτή την ιστορία που εμπλέκονται τόσο ο σύλλογος όσο και ο παραχωρησιούχος. Όλοι αυτοί που γουστάρουν καταφύγιο φάση ας τους βλέπαμε πόσοι θα μαζεύονταν αν το αυτοκίνητο υποχρεωνόταν να σταματά στην μπάρα της διασταύρωσης από τον κεντρικό δρόμο. Αν η μπάρα ήταν κατεβασμένη (πράγμα το οποίο θα έπρεπε να συμβαίνει) αφενός μεν ο κόσμος που θα κατέληγε στο καταφύγιο επιεικώς θα μπορούσε να περπατήσει 4 χλμ πηγαινέλα (ελαφρώς πεζοπόροι) αφετέρου δε η κίνηση στο χωματόδρομο, και η εικόνα νυχτερινού πάρκιν σκυλάδικου στην παραλιακή έξω από το καταφύγιο δεν θα υπήρχε. Τώρα αν η μπάρα πρέπει να μένει ανεβασμένη για λόγους πυρόσβεσης ή τροφοδοσίας, αυτό είναι γνωστό ότι λύνεται πολύ εύκολα με το να διαθέτουν το κλειδί του λουκέτου οι αρμόδιοι άνθρωποι (η πυροσβεστική πολύ συχνά έχει στην κατοχή της κλειδιά από μπάρες).
Όλοι αυτή η εύκολη προσβασιμότητα στο καταφύγιο δυστυχώς το έχει μεταλλάξει στερώντας του απόλυτα τον πραγματικό του χαρακτήρα, και αλλοιώνοντας τη χρήση που αυτό θα έπρεπε να είχε. Ως φυσικό επακόλουθο της κορεσμένης επισκεψιμότητας που αυτό έχει είναι και οι αυξημένες τιμές – οι οποίες είναι επιπέδου κανονικής ταβέρνας /μεζεδοπωλείου – με τη μόνη διαφορά ότι στα πρώτα σε εξυπηρετούν οι υπάλληλοι που πληρώνονται γι’ αυτό ενώ στο καταφύγιο αυτοεξυπηρετείσαι και σε πολύ κακή συνθήκη μάλιστα (στριμώχνεσαι σε μια ουρά για πολλή ώρα, όταν σε φωνάξουν με το επώνυμό σου πας και παίρνεις το δίσκο σου και αφού φας τα μαζεύεις μόνος σου και τα επιστρέφεις στο πάσο) και μη μας πει κανένας έξυπνος εδώ ότι είναι ακριβά τα μεταφορικά με το ελικόπτερο ή ότι έχουν ακριβύνει τα καράβια! Κατανοώ την ανάγκη των συλλόγων για έσοδα όμως νομίζω ότι στο πλαίσιο μιας αναγκαιότητας για λίγο αυθεντικότητα στη μίζερη και άχαρη καθημερινή ζωή μας, κάποια πράγματα θα έπρεπε να τα προφυλάξουμε, να τα αναβαθμίσουμε, να τους δώσουμε ξανά την αξία που είχαν και όχι να τα θυσιάζουμε στο βωμό του κέρδους αλλοιώνοντάς τα ολοκληρωτικά.
Αλήθεια, ο Αχαρνών ασκεί κάποιον έλεγχο στον επιχειρηματία που του έχει αναθέσει την εκμετάλλευση του χώρου? Η μακαρονάδα με κιμά να έχει 5,70 € και κάποιο κρεατικό 7,00 €, στα καταφύγια στα Βαρδούσια ή στην Αστράκα το καταλαβαίνω, όμως στο Φλαμπούρι γιατί? Η μπάρα στη διασταύρωση γιατί δεν κλείνει? Γιατί δεν βρίσκεται ένα μοντέλο όπου να εξυπηρετούνται κατά προτεραιότητα οι αθλούμενοι γύρω από τις δραστηριότητες του βουνού, και μετά οι κυρίες και οι κύριοι που έχουν βγει μέσα από τις διαφημιστικές αφίσες της Columbia? Ε? Γιατί τα καταφύγια αδυνατούν να είναι καταφύγια?
Η παραπάνω κριτική για το φλαμπούρι είναι ενδεικτική, και αφορά εξ ίσου και ίσως και σε μεγαλύτερο βαθμό και το μπάφι.
Οι σύλλογοι πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες τους απέναντι στην ορειβατική κοινότητα για τα ορειβατικά καταφύγια. Είναι οι μόνοι που μπορούν να κάνουν κάτι, να ασκήσουν κάποιον έλεγχο και να περιορίσουν ή και να εξαλείψουν την ταβερνοποίησή τους. Οι προβληματισμοί που ανέλαβα να εκφράσω εδώ προσωπικά είναι προϊόν μακροσκελών συζητήσεων με ανθρώπους του βουνού και όχι μόνο προσωπικές απόψεις. Δυστυχώς η πραγματική εικόνα που έχει διαμορφωθεί αυτή τη στιγμή στα ορειβατικά καταφύγια της Πάρνηθας είναι απογοητευτική έως τραγική. Αλήθεια έχετε δοκιμάσει να πάτε Κυριακή στο Μπάφι? Χα χα. Αυτές με τα ψηλοτάκουνα πως το παλεύουν το μονοπάτι?(Δε λέω, είναι πολύ διεγερτικό να βλέπεις δικτυωτό καλσόν και γόβα στιλέτο με το πού βγαίνεις από κανένα μονοπάτι, αλλά ρε παιδί μου μπερδεύεσαι!!) Το μόνο που θυμίζει μέσα στο καταφύγιο που βρίσκεσαι, είναι κάτι δυσδιάκριτα μέσα από την κάπνα ενίοτε κάδρα του έρμου του Κουνιάκη στο Yosemite , που φαντάζομαι μερικοί από τους ετερόκλητους θαμώνες θα νομίζουν ότι ο τύπος που απεικονίζεται επισκευάζει τίποτα τεράστιες ρωγμές και είναι στραβά κρεμασμένο το κάδρο………

ΤΕΛΟΣ

[Planar]

Σωστά όλα αυτά. Ίσως πρέπει να πάμε ένα βήμα πιο πίσω στην έλλειψη συνολικού πλάνου διαχείρισης του βουνού. Τελικά τι θέλουμε για την Πάρνηθα; Να τη διαχειριστούμε σαν ένα περιαστικό δάσος καταδικασμένο να «ψυχαγωγεί» 4 εκατομμύρια Αθηναίους (μεταξύ τους και εκατοντάδες αναρριχητές και πεζοπόρους) ή να την αντιμετωπίσουμε σαν Εθνικο Δρυμο με ότι αυτό συνεπάγεται για όλους (συμπεριλαμβανόμενους και τους αναρριχητές).
Είμαστε έτοιμοι να δεχτούμε τις συνέπειες μιας αυστηρής διαχείρισης του βουνού που θα χαραχτεί με γνώμονα τη προστασία του ίδιου το οικοσυστήματος και όχι την εξυπηρέτηση των ενδιαφερόντων οποιασδήποτε ομάδας ανθρώπων (είτε αυτοί είναι τζογαδόροι είτε πεζοπόροι/ αναρριχητές); Πόσοι από εμάς θα δεχόταν ότι πρέπει να πάρουν άδεια από το αρμόδιο φορέα για να ανοίξουν μια νέα διαδρομή η να (μη) σκαρφαλώσουν την περίοδο αναπαραγωγής των αρπακτικών η να μην κατασκηνώσουν ελεύθερα όπου γουστάρουν; Αποτελεσματική διαχείριση ενός ορεινού οικοσυστήματος συχνά σημάνει δρακόντεια διαχείριση και περιορισμοί στη πρόσβαση και έλεγχος η και απαγόρευση των δραστηριοτήτων που κρίνονται επιβαρυντικές για το οικοσύστημα. Πόσος χρόνος θα περάσει μέχρι να αρχίσουμε να λέμε ότι τα βουνα πρεπει αν είναι ανοιχτα ελευθερα και προσβασιμα σε ολους;
Σε προσωπικό επίπεδο συντάσσομαι απόλυτα μαζί σου ότι το τακούνι στο μονοπάτι για το Μπαφι προσβάλει την αισθητική μας, αλλά φοβάμαι ότι ως αναρριχητές και πεζοπόροι έχουμε τελικά μεγαλύτερο αντίκτυπο στο ορεινό περιβάλλον από ότι το τσόκαρο που καβαλάει το Καγιέν.
Το ερώτημα είναι ποιος θα βάλει τους κανόνες και ποιον τελικά θα εξυπηρετούν αυτοί οι κανόνες;

[Dimitris]

Συμφωνώ 100% με τον Ποθ και μάλιστα έχω να προσθέσω ότι τα καταφύγια κατασκευάστηκαν με ειδικές άδειες για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς με γνώμονα την εξυπηρέτηση των ορειβατικών και άλλων ορεινών δραστηριοτήτων. Τελεία και παύλα.

Αν ρωτάει κανείς με ποιο μοντέλο πρέπει να δουλεύουν τα καταφύγια, το περιγράφω: ένα μέλος του ΔΣ αναλαμβάνει Υπεύθυνος Καταφυγίου με αρμοδιότητα την επίβλεψη της καλής του λειτουργίας, ενώ τα μέλη του συλλόγου, εκ περιτροπής και αφιλοκερδώς, προσφέρουν τις υπηρεσίες εκεί, είτε μαγειρεύοντας, είτε σερβίροντας, είτε καθαρίζοντας.

Ακούγεται ρομαντικό στη σημερινή εποχή; Μπορεί ναι, αλλά αν κάποιος σύλλογος κρίνει ότι δεν μπορεί πλέον να το διαχειριστεί έτσι, πρέπει να ζητήσει άδεια κατεδάφισης, αφού δεν μπορεί πλέον να εξυπηρετεί το σκοπό του. Τόσο απλά. Πρέπει και να γκρεμίζουμε, όχι μόνο να χτίζουμε μέσα στη καρδιά ενός δάσους ή στην αλπική ζώνη.

Πριν σπεύσει κανείς να υπερασπιστεί το καθεστώς των καταφυγίων, θα πρέπει και να μας εξηγήσει γιατί δεν έχουμε δει ποτέ νόμιμη απόδειξη για κάθε τι που μας προσφέρουν, από τον καφέ μέχρι τις διανυκτερεύσεις.

Planar, βλέποντας κανείς από το google maps τις Ηνωμένες Πολιτείες (τη χώρα του "καπιταλισμού" και της "άκρατης εκμετάλλευσης κάθε πλουτοπαραγωγικής πηγής"), βλέπει ένα μεγάλο αριθμό από τεράστιες εκτάσεις που έχουν οριστεί ως Εθνικά Πάρκα, τα οποία έχουν όρους διαχείρισης όπως εσύ περιγράφεις. Επίσης, το ίδιο συμβαίνει και στον Καναδά, όπου το απίστευτης ομορφιάς Banff, ορίστηκε Εθνικό Πάρκο το 1885! Εμείς, στη "Δημοκρατική Ελλάδα", δεν γουστάρουμε τέτοια. Θέλουμε να έχουμε πάντα ανοιχτά παραθυράκια για κάθε δραστηριότητα στα δάση και στα βουνά. Γιατί ξέρουμε ότι κάθε "παρανομία", μπορεί να "νομιμοποιηθεί" ή έστω να "τακτοποιηθεί". Άρα μην περιμένεις εδώ Εθνικά Πάρκα. Ξέχασέ το. Ο Ποθ, αν κατάλαβα καλά, δεν αναφέρεται στο αν οι ψηλοτάκουνες γόβες κάνουν ζημιά στο βουνό, αλλά πως γίνεται η εκμετάλλευση των καταφυγίων και όσα αυτή συνεπάγεται. Εννοείτε ότι κι εμείς κάνουμε ζημιά στα βουνά, ακόμα και το ότι μένουμε στην Αθήνα κάνει ζημιά, αλλά δεν γίνεται να περιμένουμε τον ορισμό Εθνικών Πάρκων για να κατακρίνουμε αυτούς που μας κοροϊδεύουν στο όνομα της ορειβασίας. Γι αυτό, δεν θεωρώ ότι πρέπει να βάλουμε στο ίδιο τσουβάλι τους αναρριχητές με όσους εκμεταλλεύονται οικονομικά (και ασύστολα μάλιστα μερικές φορές) τα βουνά, απλά και μόνο επειδή δεν υπάρχουν Εθνικά Πάρκα.